Ndonjëherë, ritmi i jetës moderne mezi të jep kohë të ndalesh dhe të pushosh. Por gjumi është po aq i rëndësishëm për një shëndet të mirë sa dieta dhe aktiviteti fizik.

Gjumi i mirë përmirëson performancën e trurit, disponimin dhe shëndetin tuaj. Mungesa e gjumit cilësor rregullisht rrit rrezikun e shumë sëmundjeve dhe çrregullimeve. Këto variojnë nga sëmundjet e zemrës dhe traumat në tru deri tek obeziteti dhe problematikat e shëndetit mendor.

Gjumi i mirë nuk ka të bejë vetëm me orët e kaluara në shtrat, thotë Dr. Marishka Brown, një eksperte gjumi në NIH. "Gjumi i shëndetshëm përfshin tre gjëra kryesore," shpjegon ajo. “Një, është se sa shumë fle. Një tjetër, është cilësia e gjumit - që ju të merrni gjumë të pandërprerë dhe freskues.

E fundit, është një orar i qëndrueshëm i gjumit.” Njerëzit që punojnë në turnin e natës ose oraret e parregullta mund ta kenë një sfidë shtesë për të marrë një gjumë cilësor. Dhe kohët e stresit të madh - si pandemia e COVID-19 - mund të prishin rutinat tona normale të gjumit.

Por ka shumë gjëra që mund të bëni për të përmirësuar gjumin tuaj.

Flini për Riparim
Pse duhet të flemë? Njerëzit shpesh mendojnë se gjumi është thjesht "koha e pushimit", kur një tru i lodhur pushon, thotë Dr. Maiken Nedergaard, e cila studion gjumin në Universitetin e Rochester. "Por kjo është e gabuar," thotë ajo. Ndërsa flini, truri juaj po punon. Për shembull, gjumi ndihmon në përgatitjen e trurit tuaj për të mësuar, mbajtur mend dhe krijuar. Nedergaard dhe kolegët e saj zbuluan se truri ka një sistem që largon toksinat gjatë gjumit.
“Kur flemë, truri ndryshon plotësisht funksionin”, shpjegon ajo. "Ai bëhet pothuajse si një veshkë, duke hequr mbeturinat nga sistemi." Ekipi i saj zbuloi, tek minjtë, se ky sistem heq disa nga proteinat e lidhura me sëmundjen e Alzheimerit. Këto toksina hiqeshin dy herë më shpejt nga truri gjatë gjumit. Gjithçka, nga enët e gjakut tek sistemi imunitar, e përdorin gjumin si një kohë për riparim, thotë Dr. Kenneth Wright Jr., një studiues i gjumit në Universitetin e Kolorados. "Ka disa procese riparimi që ndodhin në trup kryesisht, ose më efektivisht, gjatë gjumit," shpjegon ai. "Nëse nuk flini mjaftueshëm, ato procese do të shqetësohen."

Mitet dhe të vërtetat e gjumit
Sa gjumë keni nevojë ndryshon me moshën. Ekspertët rekomandojnë që fëmijët e moshës shkollore të kenë të paktën nëntë orë në natë dhe adoleshentët nga tetë deri në 10. Shumica e të rriturve kanë nevojë për të paktën shtatë orë ose më shumë gjumë çdo natë. Ka shumë keqkuptime për gjumin. Njëra është se të rriturit kanë nevojë për më pak gjumë ndërsa rriten. Kjo nuk është e vërtetë. Të rriturit ende kanë nevojë për të njëjtën sasi. Por cilësia e gjumit mund të përkeqësohet me kalimin e moshës. Të rriturit e moshuar gjithashtu kanë më shumë gjasa të marrin medikamente që ndërhyjnë me gjumin. Një tjetër mit i gjumit është se ju mund të "kapni hapin" në ditët tuaja të pushimit. Studiuesit po zbulojnë se kjo kryesisht nuk është kështu. "Nëse keni një gjumë të keq gjatë natës dhe bëni një sy gjumë ose flini më gjatë natën tjetër, kjo mund t'ju sjellë dobi", thotë Wright. “Gjithashtu nëse keni një javë që flini pak gjumë, fundjava nuk është e mjaftueshme që të plotësoni orët e gjumit. Kjo nuk është një sjellje e shëndetshme.” Në një studim të fundit, Wright dhe ekipi i tij vështruan njerëzit me gjumë vazhdimisht të mangët. Ata i krahasuan me njerëzit e privuar nga gjumi, të cilët flinin në fundjavë. Të dy grupet e njerëzve shtuan në peshë nga mungesën e gjumit. Aftësia e trupit të tyre për të kontrolluar nivelet e sheqerit në gjak gjithashtu u përkeqësua. Gjumi i plotë i fundjavës nuk ndihmoi. “Nga ana tjetër, më shumë gjumë nuk është gjithmonë më mirë,” thotë Brown. Për të rriturit, "nëse jeni duke fjetur më shumë se nëntë orë në natë dhe ende nuk ndiheni të rifreskuar, mund të ketë disa çështje mjekësore themelore që ndikojnë." shpjegon ajo.

Çrregullimet e gjumit
Disa njerëz kanë kushte që i pengojnë ata të bëjnë gjumë mjaftueshëm cilësor, pavarësisht sa shumë përpiqen. Këto probleme quhen çrregullime të gjumit. Çrregullimi më i zakonshëm i gjumit është pagjumësia. “Pagjumësia është kur keni vështirësi të përsëritura për të fjetur dhe/ose për të qëndruar në gjumë”, thotë Brown. Kjo ndodh pavarësisht faktit që keni kohë për të fjetur dhe një mjedis të duhur të gjumit. Mund t'ju bëjë të ndiheni të lodhur ose të shqetësuar gjatë ditës. Pagjumësia mund të jetë afatshkurtër, ku njerëzit luftojnë për të fjetur për disa javë ose muaj. "Shumë njerëz të tjerë e kanë përjetuar këtë gjatë pandemisë," thotë Brown. Pagjumësia afatgjatë zgjat tre muaj ose më shumë. Apnea e gjumit është një tjetër çrregullim i zakonshëm i gjumit. Në apnea e gjumit, rrugët e sipërme të frymëmarrjes bllokohen gjatë gjumit. Kjo zvogëlon ose ndalon rrjedhën e ajrit, gjë që zgjon njerëzit gjatë natës. Gjendja mund të jetë e rrezikshme. Nëse nuk trajtohet, mund të çojë në probleme të tjera shëndetësore. Nëse rregullisht keni probleme me gjumin, bisedoni me mjekun e familjes ose një mjek profesionist të kësaj fushe. Ata mund t'ju bëjnë të mbani një ditar gjumi për të gjurmuar gjumin tuaj për disa javë. Ata gjithashtu mund të kryejnë teste për të parë ku qëndron problem në të vërtetë.

Gjumi më i mirë
Nëse keni probleme me gjumin, mund të jetë zhgënjyese të dëgjoni se sa e rëndësishme është. Por gjërat e thjeshta mund të përmirësojnë shanset tuaja për një gjumë të mirë të natës. Trajtimet janë të disponueshme për shumë çrregullime të zakonshme të gjumit. Terapia konjitive e sjelljes mund të ndihmojë shumë njerëz me pagjumësi të bëjnë gjumë më të mirë. Medikamentet gjithashtu mund të ndihmojnë disa njerëz. Shumë njerëz me apnea të gjumit përfitojnë nga përdorimi i një pajisjeje të quajtur CPAP.

Këto pajisje i mbajnë rrugët e frymëmarrjes të hapura në mënyrë që të mund të merrni frymë. Trajtime të tjera mund të përfshijnë mbrojtëse të veçanta të gojës dhe ndryshime të stilit të jetesës. Për të gjithë, "përpiquni sa më mirë të mundeni, ta bëni gjumin një prioritet", thotë Brown. "Gjumi nuk është diçka që duhet të anashkalohet - është një domosdoshmëri biologjike."